By Tano4595, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3558653
O Yerba Mate często mówi się, że jest lepszą alternatywą kawy. Czyli oprócz pobudzenia pewnie coś jeszcze daje? Niewątpliwie napar ostrokrzewu ma wiele własciwości zdrowotnych. Z resztą, jeżeli tak specyficzny napój zyskuje coraz więcej zwolenników na całym świecie, to coś w tym musi być.
Mieszkańcy Ameryki Południowej już od wieków znają i cenią sobie dobroczynne oddziaływanie Yerba Mate. Nie trzeba być naukowcem, aby na własnej skórze odczuć, że napar ten:
Mieszkańcy Ameryki Południowej już od wieków znają i cenią sobie dobroczynne oddziaływanie Yerba Mate. Nie trzeba być naukowcem, aby na własnej skórze odczuć, że napar ten:
bardzo dobrze pobudza, nie powodując drażliwości żołądka
likwiduje objawy zmęczenia
reguluje ciśnienie
oczyszcza i odżywia organizm
polepsza samopoczucie
pozytywnie wpływa na jędrność skóry
poprawia przemianę materii
zwiększa odporność
w przeciwieństwie do kawy nie wypłukuje magnezu z organizmu i nie zostawia osadu na zębach
likwiduje objawy zmęczenia
reguluje ciśnienie
oczyszcza i odżywia organizm
polepsza samopoczucie
pozytywnie wpływa na jędrność skóry
poprawia przemianę materii
zwiększa odporność
w przeciwieństwie do kawy nie wypłukuje magnezu z organizmu i nie zostawia osadu na zębach
Ostrokrzew paragwajski i uzyskiwany z niego napar stały się obiektem szerszego zainteresowania naukowców dopiero w ostatnich dwóch dekadach, szczególnie po roku 1995, kiedy ukazał się pierwszy artykuł naukowy dowodzący właściwości antyoksydacyjnych tego naparu. Produktom z yerba mate przyznano 29 międzynarodowych patentów w latach 1963 – 2007, z czego większość po 2000 roku.
Skład chemiczny Yerba mate
Liście ostrokrzewu paragwajskiego zawierają ponad 200 różnych komponentów. Nie wszystkie jednak przechodzą do naparu. Dla przykładu obecne w roślinie wapno i żelazo nie wypłukuje się pod wpływem wody i praktycznie w całości zostaje w przepitym suszu. Jednak większość drogocennych substancji jest rozpuszczalnych w wodzie i dostarczamy je wraz z każdym łykiem mate. Do najważniejszych składników bioaktywnych w naparze yerba mate należą:
Ksantyny: kofeina, teobromina oraz (w niewielkich ilościach) teofilina odpowiedzialne m.in. za właściwości pobudzające, wspomaganie pracy umysłowej;
Polifenole – główna grupa związków odpowiedzialnych za właściwości antyoksydacyjne, a więc antyrakowe i przeciwmutagenne ostrokrzewu paragwajskiego;
Saponiny – wpływające na specyficzny, gorzki smak yerba mate oraz powstawanie charakterystycznej pianki na powierzchni naparu. Mają właściwości przeciwzapalne i wpływają pozytywnie na metabolizm cholesterolu;
Makroelementy – magnez, potas, fosfor;
Mikroelementy – mangan, cynk, miedź, chrom, krzem;
Witaminy – A, B complex, C, E, PP, H.
Polifenole – główna grupa związków odpowiedzialnych za właściwości antyoksydacyjne, a więc antyrakowe i przeciwmutagenne ostrokrzewu paragwajskiego;
Saponiny – wpływające na specyficzny, gorzki smak yerba mate oraz powstawanie charakterystycznej pianki na powierzchni naparu. Mają właściwości przeciwzapalne i wpływają pozytywnie na metabolizm cholesterolu;
Makroelementy – magnez, potas, fosfor;
Mikroelementy – mangan, cynk, miedź, chrom, krzem;
Witaminy – A, B complex, C, E, PP, H.
Składniki mineralne (mikro- i makroelementy) i witaminy są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Wpływają na rozwój człowieka i przebieg elementarnych funkcji życiowych. Nie zawsze można wszystkie te składniki dostarczyć z pożywieniem. Wiele badań naukowych wskazuje yerba mate jako dobre źródło wymienionych wyżej składników.
Właściwości zdrowotne
Nie sposób wymienić wszystkich właściwości tego cennego trunku, nawet skupiając się tylko na tych udowodnionych naukowo. Medycyna popularna i ziołolecznictwo polecają użycie yerba mate na artretyzm, bóle głowy, zaparcia, reumatyzm, hemoroidy, nadwagę, przemęczenie, powolne trawienie, zaburzenia wątroby, depresję. Yerba mate zawiera znaczne ilości przeciwutleniaczy (więcej niż zielona herbata i czerwone wino). Przypisuje się im większość biologicznych oddziaływań mate, co zostało udowodnione w licznych badaniach. Napar z liści ostrokrzewu paragwajskiego wykazuje działanie ochronne przed uszkodzeniami DNA. Powodowuje też inhibicję oksydacji LDL, przez co hamuje rozwój miażdżycy.
Inne badania in vitro wykazały możliwość zastosowania mate w walce z hiperglikemią na poziomie porównywalnym z efektem „aminoguanidine” – standardowym, farmaceutycznym środkiem anty – glikacyjnym. Wykazano też właściwości przeciwzapalne yerba mate, oraz pozytywny wpływ na ochronę mięśnia sercowego. Ostatnie badania wykazały, że picie yerba mate ma pozytywny wpływ na jędrność skóry. Udowodniono także, że ekstrakt Ilex paraguariensis ma właściwości stymulujące centralny układ nerwowy, wspomagające układ krwionośny i trawienny, oczyszczające, moczopędne, anty – mutagenne, oraz powodujące obniżenie poziomu cholesterolu. Prowadzone w warunkach in vitro oraz na zwierzętach badania wykazały przeciwnowotworowe oddziaływanie yerba mate.
W 2002 roku przyznano yerba mate patent w USA uznający inhibicyjne działanie yerba mate w stosunku do oksydazy monoaminowej (MAO), donosząc, że mate może być użyteczna na przypadłości, takie jak: „depresja, zaburzenia koncentracji i uwagi, zaburzenia emocjonalne, choroba Parkinsona, nadciśnienie, nadużywanie leków, zaburzenia układu pokarmowego, zespół abstynencyjny, syndrom odstawienia nikotyny”.
Czy yerba szkodzi?
Rozdział ten należałoby zacząć od tego, że wszystko w nadmiarze może szkodzić. Nawet zdrowe i potrzebne nam witaminy w dużych ilościach mogą powodować choroby – hiperwitaminozy. Należy pamiętać, że yerba to używka zawierająca kofeinę i – jak z każdą używką – nie można przesadzać. Ze względu na znaczną zawartość kofeiny nie mogą pić yerby kobiety w ciąży oraz osoby cierpiące na wrzody żołądka.
Niektóre epidemiologiczne badania sugerują powiązanie między spożyciem mate i zwiększonym ryzykiem zachorowania na pewne typy nowotworów. Nie wskazują one jednak yerba mate jako bezpośredniego czynnika kancerogennego. Populacje na terenach, gdzie prowadzone były badania, charakteryzują się również wysokim spożyciem grillowanego mięsa i tytoniu. Trzeba też pamiętać, że napar yerba mate ma olbrzymie ilości antyoksydantów, które przeciwdziałają powstawaniu nowotworów.